پارمترهای موثر در تعیین نقطه سفارش قطعات یدکی ماشین آلات

پارمترهای موثر در تعیین نقطه سفارش قطعات یدکی ماشین آلات

نویسنده: سلمان معظمی گودرزی

در یک پروژه عمرانی یکی از چالشهای مهم مجموعه ماشین آلات، تامین قطعات یدکی مورد نیاز می باشد. عملکرد درست در این بخش از یک طرف باعث کاهش توقف ماشین آلات به علت کمبود  قطعه است و از طرف دیگر  باعث عدم انباشت قطعات مازاد در پایان پروژه می شود.  بدیهی است که هم توقف ماشین و هم انباشت قطعات برای شرکت ضرر مالی به همراه خواهد داشت از حیص توجه و اهمیت به این بخش می تواند آورده مالی برای شرکت داشته باشد.

اما به راستی چطور می توان از تیغ دو لبه تامین و سفارش قطعات به درستی استفاده کرد ؟  این چالش از دو بعد کلی مقدار و نوع قطعات قابل بحث و بررسی می باشد. در ابتدا برای باز شدن بیشتر بحث پارمترهای موثر در این روند را توضیح می دهم .

 یازده پارمتر موثر بر این روند را می توان به طور خلاصه به شرح زیر بیان کرد:

1)    وضعیت ماشین آلات ( فنی و ساعت کارکرد)

2)   برند ماشین آلات

3     مدت زمان پروژه

4)      تعداد ماشین آلات برای قطعه مورد نظر

5)      زمان تامین

6)      قیمت

7)      سوابق تعمیراتی گذشته

8)      نوع قطعه ( کند مصرف – تند مصرف)

9)      اهمیت قطعه

10)   اهمیت دستگاه در پروژه

11)   وضعیت جوی و محیطی پروژه

در قسمت بعدی به شرح کامل هر یک از 11 پارامتر بیان شده آمده است :

 

وضعیت ماشین آلات ( فنی و ساعت کارکرد): در صورت که ماشین آلات دست دوم و کارکرده می باشند داشتن خلاصه ای از سابقه تعمیرات آنها می توانند جهت تعیین نقطه سفارش قطعات موثر باشد مثلا آیا این ماشین آلات بازسازی شده اند یا نه؟ و یا اینکه تعمیر موتور داشته اند؟ اگر داشته اند چه زمانی بوده؟ و بعد از آن دستگاه چقدر کار کرده است؟ پاسخ این سوالات می تواند تقریبی از اینکه مثلا جهت اورهال بعدی موتور یا زیربندی چقدر زمان باقی مانده است به ما بدهد. مثلا در این پروژه با توجه به اینکه اکثر موتورهای کامیون های ماز اورهال نشده بودنند حداقل به ازای هر 4  دستگاه نیاز به یک دست لوازم کامل تعمیر موتور بود . در مورد ماشین آلات نو اگر سرویس نگهداری درست روی دستگاه انجام شود مسلما در اوایل پروژه به قطعات اورهال کامل نیاز نخواهد داشت اما برای احتیاط لازم است حداقل یک دست لوازم کامل موتور ، زیربندی، گیربکس ... در انبار موجود باشد.

برند ماشین آلات: این آیتم را می توان از زاویه کیفیت ساخت دستگاه بررسی کرد. بدیهی است که دستگاه هایی با برندهای معتبر که کیفیت ساخت بالاتری دارند دیرتر نیاز به قطعه پیدا می کنند پس می توان برای اینگونه دستگاه ها فقط شارژ احتیاطی در نظر گرفت. اما برای سایر دستگاه با توجه به تجربیات سایر استفاده کنندگان شارژ مناسب در نظر گرفته شود.

مدت زمان پروژه: عامل مهم تعیین کننده بعدی طول پروژه می باشد. این عامل خصوصا در تعیین نقطه سفارش قطعات تند مصرف بسیار مهم می باشد. مثلا تعیین مقدار فیلتر ، روغن و قطعات برشی صد در صد به این عامل بستگی دارد چون معمولا دوره تعویض این قطعات کامل مشخص می باشند و با یک حساب سر انگشتی می توان فهمید که تا پایان پروژه چقدر از این قطعات لازم است. اما در مورد قطعات کند مصرف با توجه به طول پروژه و وضعیت دستگاه باید محاسبه کرد آیا دستگاه نیاز  به اورهال پیدا می کند که در صورت نیاز در زمان مناسب جهت شارژ انباری لازم اقدام کرد.

تعداد ماشین آلات برای قطعه مورد نظر: بدیهی است که برای قطعات تند مصرف به ازای هر دستگاه باید شارژ مناسب در نظر گرفته شود ولی برای قطعات کند مصرف مسئله فرق می کند و عوامل متعددی چون برند ماشین آلات و وضعیت فنی و سابقه تعمیرات دخیل می باشند.

زمان تامین: این عامل برای پروژه های خارج از کشور بسیار حیاتی می باشد. البته برای پروژ های داخلی نیز در صورت که دستگاه مورد نظر نمایندگی فروش قطعات نداشته باشد مهم می باشد. در پروژه ونزوئلا مشکل اصلی تامین قطعات زمانبر بودن پروسه تامین بود. این مسئله خصوصا برای قطعاتی که داخل کشور پیدا نمی شد مشکلاتی دو چندان ایجاد می کرد. گاهی اینقدر قطعه دیر  دریافت می شد که دیگر نیازی به آن نبود. از این حیص ممکن است در پایان پروژه با ازدیاد قطعات در انبار مواجه شویم. لذا پیشنهاد می شود که حتما در همان ابتدای پروژه این مسئله مد نظر گرفته شود .

قیمت: این عامل از این جهت حائض اهمیت است که ممکن است تامین مالی قطعات گران قیمت با توجه به وضعیت مالی کارگاه پروسه ای زمانبر باشد لذا برای اینگونه قطعات لازم است امر سفارش گذاری زودتر انجام شود تا کارگاه نیز فرصت کافی برای تامین مالی آن داشته باشد.

سوابق تعمیراتی ماشین آلاتی: این گزینه عامل مهمی در تعیین نوع و مقدار سفارش قطعات هر دستگاه خصوصا قطعات کند مصرف می باشد. اگر ما به سوابق تعمیراتی دستگاه دسترسی داشته باشیم از طریق آنها می توان به نقاط ضعف دستگاه پی برد و قطعات لازم را جهت تعمیرات احتمالی در زمان مناسب سفارش داد. مثلا بعد از دو سال کار با کشنده های ایویکو 720 ما متوجه شدیم که از کیلومتر 40000 به بعد احتمال خرابی ترمز دنده های گیربکس و از کیلومتر 80000 به بعد احتمال خرابی توربوشارژ این دستگاه زیاد است. با توجه به این اطلاعات برای یک پروژه جدید می تواند قطعات مناسب جهت شارژ انبار در زمان مناسب سفارش گذاری کرد.

نوع قطعه (کند مصرف - تند مصرف ) : مبزان مصرف قطعات و مواد سرویس با توجه به دوره تعویض روتینی که دارند قابل پیشبینی و محاسبه است. میزان مصرف قطعات برشی نیز بستگی شرایط کاری و خاک منطقه دارد. بهترین مرجع دوره تعویض اول می باشد . با یک بار تعویض کردن این قطعات میزان تقریبی مصرف به دست می آید. بعضی از قطعات بدنه ماننده آینه، شیشه، چراغ، گلگیر، دستگیره ها .... نیز معمولا زیاد مصرف می شوند. برای این قطعات بهتر است با توجه به تعداد ماشین آلات شارژ مناسب در انبار موجود باشد. دسته ای دیگر از قطعات وجود دارند که چیزی بین قطعات تند مصرف و کند مصرف می باشند این قطعات دوره تعویض روتین ندارند ولی به احتمال زیاد در طول کار دستگاه نیاز می شوند مانند رله ها برقی، فیوزها، کلیدهای برقی، لامپها، آمپرها، سنسورها، لوازم تعمیر جکها، جنتها موتور، ترموستات، توربوشارژ، سوزنهای انژکتور، واترپمپ، واشر قالپاق موتور، کاسه نمدهای توپی چرخ، لوازم سیلندر ترمز، دیسک و صفحه و  ..... . جهت این قطعات با توجه به تعداد دستگاه ها شارژ مناسب در انبار وجود داشته باشد.  اما در مورد قطعات کند مصرف قضیه کمی پیچیده می باشد زیرا از یک طرف این قطعات ممکن است اصلا تا پابان پروژه مصرف نشوند و از طرف دیگر ممکن است کمبود آنها باعث خواب یک دستگاه استراتژیک شود. در این بین اگر سابقه تعمیراتی موجود نباشد عوامل تعیین کننده اهمیت دستگاه و زمان تامین می باشد. اگر دستگاه از نوع استراتژیک می باشد بهتر است ریسک نکرده و شارژ لازم در نظر گرفته شود خصوصا در مورد دستگاه هایی مانند بچینگ و تاور و پمپ بتن و .... . اما در مورد مقدار شارژ عامل تعیین کننده زمان تامین می باشد. اگر قطعه مورد نظر قابل تامین محلی می باشد شاید حتی وجود یک عدد از آن کافی باشد. اما اگر قطعه وارداتی است و زمان تامین آن زیاد است بهتر است به حدی سفارش گذاشته شود که در صورت لزوم مصرف فرصت تامین جهت قطعات بعدی باشد. قطعاتی مانند لوازم اورهال موتور، پمپ انژکتور موتور، لوازم تعمیر گیربکس، دیفرانسیل کامل، جکهای کامل، پمپ های هیدرولیک، شیر کنترها، لیورها، ، الکتروموتورها (بچینگ و تاور)، درایوها، پی ال سی و ..... از جمله قطعات کند مصرف می باشد.

اهمیت قطعه: قطعات از لحاظ اهمیت به دو دسته تقسیم می شوند 1 – قطعاتی که باعث توقف دستگاه می شوند 2- قطعات که باعث توقف دستگاه نمی شوند. بدیهی است که شارژ  لازم و به موقع دسته اول از اهمیت بیشتری برخردار است. برای دسته دوم می توان به صورت محدود شارژ انجام داد زیرا در صورت تمام شدن ناگهانی دستگاه متوقف نمی شود و فرصت کافی برای شارژ مجدد وجود دارد.

اهمیت دستگاه در پروژه: تامین قطعات برای دستگاه استراتژیک پروژه مانند تاور، بچینگ، پمپ بتن، جرثقیلهای سنگین ... از حساسیت بیشتری برخردار هستند. برای این دستگاه ها گاهی مجبور می شویم ریسک ازدیاد قطعات در پایان پروژه را قبول کنیم و قطعات لازم را به اندازه کافی سفارش دهیم زیرا توقف این دستگاه خسارات جبران ناپذیری برای پروژه به همراه خواهد داشت.

وضعیت جوی و محیطی: این عامل در سفارش نوع قطعات دخیل می باشد. مثلا مصرف قطعات برشی برای مناطقی که خاک ماسه ای دارند بسیار بیشتر از سایر مناطق می باشد یا مصرف لاستیک در مناطق سردسیر بیشتر از مناطق دیگر می باشد. یا در سنگلاخی و پیچ خم دار احتمال خراب زیربندی و گیربکس زیاد است .